Wakacje i dobra pogoda zachęcają do wypadów poza miejski chaos. Piesze wycieczki i wypoczynek w plenerze pozwalają odpocząć od pędu codzienności i zregenerować się. Powrót do wewnętrznej równowagi skłania do refleksji nad przeszłością i przyszłością, jest okazją do zrewidowania jacy byliśmy, jesteśmy i jak chcemy kształtować naszą ścieżkę. Właśnie w takich okolicznościach Caspar David Friedrich często umiejscawiał bohaterów swoich dzieł – najbardziej znanym z nich jest wciąż Wędrowiec nad morzem mgły.

Życiorys romantycznego malarza

Caspar David Friedrich urodził się 5 września 1774 roku w Greifswald. Już od najmłodszych lat był małomówny i dość nieśmiały. Skrytość chłopca pogłębiły rodzinne tragedie – kiedy miał 7 lat stracił matkę. Kilka lat później Caspar wpadł do przerębla podczas jazdy na łyżwach. Uratował go brat, który heroiczny czyn przypłacił życiem. Wrodzona wrażliwość i trudne przeżycia z młodości pchnęły go do próby samobójczej. Późniejsze malarstwo Friedricha był równie mroczne, jak on sam.

Jako dwudziestolatek rozpoczął naukę w kopenhaskiej akademii sztuk pięknych. W czasie studiów dokładnie poznał cechy duńskiego neoklasycyzmu, jednak najbardziej zainteresował go, wywodzący się z Anglii, romantyzm. Po powrocie do Niemiec, przez dwa lata uczył się na Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Zaczął być coraz bardziej rozpoznawalny, nawiązał liczne przyjaźnie z twórcami wczesnego romantyzmu, m.in Novalisem, Franzem Schubertem, Ludwigiem Tieckem czy Georgiem Friedrichem Kerstingiem. Nowe znajomości były dla niego źródłem inspiracji, pomogły mu finalnie zdefiniować jego język twórczy.

Krytyka ze strony teoretyków sztuki związanych z akademizmem i klasycyzmem pomogła mu zdobyć rozgłos. Jako szanowany malarz, Friedrich został członkiem Akademii w Dreźnie i Berlinie. Około 1820 roku jego popularność zaczęła maleć, a sam artysta popadał w coraz silniejszą depresję. Coraz częściej zdarzały mu się napady wściekłości i huśtawki nastrojów. Mimo wyjazdów wypoczynkowych do Rugii, był przygnębiony i nie malował, Wpędziło to jego rodzinę w problemy finansowe. W 1835 roku Caspar doznał pierwszego udaru mózgu i paraliżu. Po długim leczeniu udało mu się odzyskać sprawność i wrócić do rysowania. Niestety drugi udar sprawił, że malarz był już zupełnie niezdolny do pracy zarówno w wymiarze fizycznym, jak i psychicznym. Zmarł 7 maja 1840 roku.

Twórczość Caspara Davida Friedricha

Twórcza aktywność niemieckiego malarza przypadała na epokę romantyzmu. Okres ten – w kontraście do oświeceniowej racjonalności – charakteryzował się zwrotem w stronę wewnętrznego życia człowieka, jego duchowości i emocji. Uczucia górowały nad rozumem, najczęstszymi motywami była samotność, tęsknota czy tajemnica.

Obrazy Friedricha doskonale wpisywały się w założenia malarstwa romantycznego – jest melancholijne, mówi o ulotności życia i cykliczności świata. Na płótnach często ukazuje ruiny kościołów (Opactwo w dębowym lesie), cmentarze (Brama cmentarna) i odosobnione ludzkie postaci (Kobieta w oknie). Całość otoczona jest dziką i majestatyczną naturą.

Inspirację do pejzaży czerpał z samotnych podróży, z których przywoził liczne szkice. Jego ulubionymi miejscami była Rugia i Karkonosze. W twórczości Friedricha często pojawia się, tak zwana, Rückenfigur, czyli postać widziana od tyłu. Ten popularny zabieg kompozycyjny wprowadza atmosferę kontemplacji i zadumy. Daje tym samym widzowi szansę na utożsamienie się z namalowanym człowiekiem i zapatrzenie się w dal jego oczami.

Najważniejsze płótno

Najbardziej znanym dziełem Niemca i ikoną malarstwa romantyzmu jest bezsprzecznie Wędrowiec nad morzem mgły. Obraz przedstawia mężczyznę stojącego nad przepaścią, patrzącego w dal. Wędrowiec jest elegancko ubrany, ma kędzierzawe blond włosy i laskę. Można podejrzewać, że artysta namalował tu samego siebie podczas jednej z górskich wypraw. Poniżej, dolina zalana jest gęstymi chmurami, z których wystają tylko szczyty okolicznych gór. Całość wygląda niebezpiecznie i majestatycznie. Sprawia poczucie małości wobec potęgi natury. Tajemniczy mężczyzna jest zamyślony. Stonowana kolorystyka utrzymana w błękitach i szarościach podbija wrażenie smutku i melancholii bijących z płótna.

Tuż po zaprezentowaniu obrazu, nie zdobył on zbytniego rozgłosu. Dopiero kilka lat później uznano go za arcydzieło. Po śmierci artysta długo był w zapomnieniu, do powszechnej świadomości zaczął powracać na początku XX wieku. W 1970 roku Wędrowiec został zakupiony do zbiorów Kunsthalle w Hamburgu, gdzie wisi do dziś.

Ida Sielska, mediatorka sztuki, Goldenmark

goldenmark.com/pl