Ta strona korzysta z plików cookies. Więcej informacji.

Obraz na płótnie czy na desce ?

22 marca 2021

 

Obraz na płótnie czy na desce?

Dla większości z nas obrazy malowane farbami olejnymi na płótnie to synonim dobrego malarstwa. Dzieła, które możemy zobaczyć w muzeach czy galeriach sztuki są malowane na różnych podłożach. Od wieków stosuje się podobrazia drewniane, blachę, czy wreszcie płótno naciągnięte na drewniane krosno. Warto wspomnieć, że dzieła renesansowe w dużej mierze powstawały na deskach, zresztą, wypada wspomnieć, że chronologicznie to właśnie odpowiednio przygotowane deski łączone szpongami były podłożem malarskim znanym już w starożytności. Płótno lniane naciągnięte na krosno zaczęto stosować od około XV stulecia, natomiast upowszechniło się dwa wieki później.
Często kupujący obrazy nie zdają sobie sprawy, że deska to równoważne podłoże malarskie niczym nie ustępujące obrazom malowanym na płótnie.
Współcześnie artyści eksperymentują, są artyści malujący np. na blaszanych maskach samochodowych czy plandekach. Tradycyjne podłoże z desek stosują nieliczni ale popularne za to są tanie materiały drewnopochodne takie jak np. płyty pilśniowe. Stosowali je między innymi tacy mistrzowie jak Zdzisław Beksiński czy Jerzy Duda-Gracz. Płyta pilśniowa ma z jednej strony ( lub z dwóch ) idealnie gładką powierzchnie, co doskonale widać na fantastycznych obrazach Beksińskiego.

Detal obrazu na płótnie autorstwa Moniki Stolarskiej.

Detal obrazu na płótnie autorstwa Moniki Stolarskiej.

Czy obraz na płótnie jest cenniejszy?

Obecnie panuje pogląd wśród kupujących sztukę, że cenniejszym obrazem jest ten, który namalowano na płótnie. Niesłusznie, niektórzy uważają, że taki obraz jest szlachetniejszy, a jest on po prostu bardziej powszechny, znany i pewny.
Artyści pracując nad swoim warsztatem wybierają rodzaj podobrazia nieprzypadkowo, efekty jakie można uzyskać na płótnie, poprzez widoczną fakturę, splot tkaniny są różne, od tego co uzyskamy malując na gładkim. Ponadto, podobrazia różnie reagują na nacisk narzędzi malarskich, pędzli czy szpachelek, co nierzadko stanowi istotną różnice dla twórcy.

Detal obrazu Julii Mygi, widoczny splot płótna lnianego

Detal obrazu Julii Mygi, widoczny splot płótna lnianego

W przypadku większych formatów, praktyczniejsze i bardziej ekonomiczne jest stosowanie płótna jako podkładu. Obraz na płótnie w razie potrzeby można zdjąć z krosna i nawinąć na wałek, ponadto nie bez znaczenia jest jego stosunkowo niska waga, w porównanie do deski lub innym materiałów drewnopochodnych. Pamiętajmy, że wieszanie ciężkich obrazów wymaga szczególnej atencji przy montażu na ścianie. Warto poradzić się eksperta w kwestii doboru właściwych systemów do wieszania : kołków, listew galeryjnych.

Warunki eksponowania i przechowywania obrazów

Płótno jest bardziej wrażliwe na warunki eksponowania, przechowywania czy transportu, płyta jest mechanicznie trwalsza ale także wymaga szczególnej uwagi. Warto zadbać o właściwą temperaturę ( 16-25 stopni Celsjusza ) i wilgotność w pomieszczeniu ( RH 40-60% ). Istotne jest również, aby warunki były możliwie stałe a różnice dobowe nie 2% w przypadku temperatury i 8% w przypadku wilgotności względnej.

Detal obrazu na płycie autorstwa Iwony Stachury

Detal obrazu na płycie autorstwa Iwony Stachury

Oprawa obrazu na płótnie i na desce?

To pytanie zadają sobie wszyscy, zarówno początkujący jak i doświadczeni kolekcjonerzy. Z zasady, w przypadku sztuki dawnej oprawia się zarówno obrazy na płótnie jak i namalowane na desce. Oprawa, w przypadku dzieł np. renesansowych, barokowych, często jest nieodłączną częścią obrazu.
W przypadku dzieł sztuki współczesnej, obrazów olejnych często pomija się oprawę, co w przypadku wielu dzieł jest dobrym krokiem, gdyż nowoczesne obrazy nie zawsze dobrze prezentuje się w ramach. Wszystko zależy od konkretnej kompozycji. W naszej galerii zawsze polecamy wyjście kompromisowe, ramę typu american-box, która chroni obraz a jednocześnie nadaje jej elegancji swoją prostą, dyskretną formą.
Obrazy namalowane na desce lub płycie zwykle wymagają oprawy z uwagi na swoją specyfikę. Obrazy na bardzo cienkich płytach pilśniowych wymagają wzmocnienia, które daje rama, ponadto bez ramy ciężko taki obraz powiesić. Zdzisław Beksiński, sam przygotowywał ramy do swoich obrazów na płycie, miały one prosty profil i zabezpieczały obraz.

Detal obrazu fakturalnego namalowanego na desce Grażyny Kilanowicz.

Gruba struktura na obrazie na desce autorstwa Grażyny Kilanowicz

Inne podobrazia

W ostatnim czasie wielu artystów powraca do starych technologii, technik. Malarz Tomasz Kulka powraca do dawnego malarstwa temperowego, stosując podłoże drewniane. Warto też wspomnieć, że jedna z wschodzących gwiazd polskiej sztuki Karol Palczak stosuje często inny , tradycyjny materiał – blachę, głównie ze względu na jej właściwości i efekty jakie dzięki nim można osiągnąć.

Podsumowując, chcemy Państwu przekazać, że nie powinno być obaw przed kupowaniem obrazów na podłożach innych niż płócienne. Mniej ważny jest rodzaj a bardziej jego jakość. Zwracajmy szczególnie uwagę na podobrazia płócienne, gdyż te są często lichej jakości, ze słabej bawełny na cienkim, słabym i tanim krośnie.
Malarze, wybierający świadomie inne podłoża, zazwyczaj przykładają dużą wagę do jego jakości.
Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że ostatecznie to czym jest dzieło i jakie ma dla nas znaczeniem, stanowi jego lico – kompozycja, warsztat, przekaz, oddziaływanie i piękno – które każdy inaczej może odczuwać.